Dijital altın ünvanını kapmak için birbiriyle yarış içerisinde olan Ethereum, Ripple gibi kripto paralar dijital altının zaten Bitcoin olduğundan habersizler.
Stacks ile Stacking yapan STX sahipleri Bitcoin kazanırken, Ethereum ile Staking yapanlar Ethereum kazanmaktadırlar.
Stacks, merkeziyetsiz uygulamaların (dApps), kullanıcıların dijital haklarını onların kontrolünde olacak şekilde blok zincirini tüm internete taşımayı amaçlayan bir ekosistemdir. dApps olarak adlandırılan merkeziyetsiz uygulamaların büyük çoğunluğu blok zinciri üzerine inşa edilmiş bir DNS (Domain Name System) kullanır ve aynı zamanda kullanıcıların blok zincirinde kimlik bilgilerini depolamalarına izin vererek, birbiriyle doğrudan şifreli bir şekilde bağlantı kurmalarını sağlar.
Mevcut geliştirme çağında geliştiriciler depolama çözümleri olarak Dropbox, Amazon, S3 gibi servisleri kullanmaktalar.
Stacks bünyesinde dApps geliştiren geliştiriciler, depolama servisi için Gaia kullanabilirler. Bu bir Peer to Peer (P2P) sosyal ağı olabilir ve sistem bütün kullanıcıların kullanıcı deneyimlerini kendi cihazlarında lokal bir şekilde kontrol etmelerini sağlar.
İçerisinde bulunduğumuz dönemdeki uygulamalar ve hizmetler, kullanıcı verilerini merkezî konumlarda depoladığından, bilgisayar korsanları tarafından hedef alınabilir.
Platformlardaki kimlik doğrulama anahtarları kullanıcıya değil, hizmete veya uygulamaya sahip olan şirketlere aittir. Stacks’ın internetine ait tüm kullanıcı verileri kullanıcıların yönetiminde yerel olarak depolanır. Daha sonrasında şifrelenerek bir bulut depolama sistemine yedeklenir.
Stacks’ın çözüm sunduğu sorunlar:
- Dijital özellikleri bağlayacak bir blok zinciri çözümü. Yani bir node kullanıcısı, üçüncü şahıslara güvenmesine gerek kalmadan tüm veri bağlantılarını bağımsız şekilde kendi yerel sisteminden doğrulayabilir.
- Dijital kimlik anahtarları da aynı zamanda uygulamaların veya servis sahiplerinin sunucularında değil, bizzat kendi cihazınızda oluşturulur. Kripto para biriminde bir deyim vardır, “Eğer anahtar kelimeler sende değilse, coinlerin sahibi sen değilsin.”
Stacks bu sistemi katmanlar halinde yapılandırmıştır:
Kontrol Katmanı: İki ana fonksiyona sahip bir kontrol görevi görür: işlemlerin depolanması ve yazılı işlemlerin sırasına göre konsensüsün (fikir birliğinin) gerçekleşmesini sağlar.
Keşif Katmanı: Bu, ikinci katmanın bulunduğu veri düzlemidir. Buna peer-to-peer ağ denir ve genellikle veri bulma ve veri yolları için bir alan görevi görür. Veri bütünlüğünün, ağın tüm düzeylerinde hash ID’ler tarafından yedeklenmesinden ötürü kullanıcıların keşif katmanına güvenmesi gerekmez.
Depolama Katmanı: Bu katman, aynı zamanda veri düzleminin bir parçasıdır ve gerçek veri değerleri için bir depolama katmanıdır. Değerler yeni İnternet’in kontrol katmanında kimliklerle kontrol edilebilir.
Stacks ve Ethereum’u karşılaştıracak olursak:
Ethereum: Sizin için ağır bir blok zinciri olarak değerlendirilebilir. Yani bütün karmaşıklık blok zincirinin olduğu tarafta işlenir, hesaplamalar orada yapılır, ölçeklenebilirlik ve güvenlik problemleri dahil bir çok iş blok zinciri katmanında işlenir.
Stacks: Blok zincirine minimum mantık koyar ve mevcut interneti yeni yollarla yeniden tasarlayarak blok zincirinin dışındaki ölçeklenebilirliği ele alır.
Hesaplama ve Depolama
– Stacks, blockchain dışındaki tüm hesaplamaları ve depolamayı yapar ve blockchain’i yalnızca kullanıcılar arasında “paylaşılan bir doğruluk kaynağı” olarak kullanır.
– Ethereum, tüm hesaplamaları ve çoğu uygulama depolamasını blockchain’in kendisinde yapar.
Akıllı Sözleşmeler
Akıllı sözleşmeler, Ethereum blok zincirinde Solidity diliyle tasarlanırken Stacks blok zincirinde Clarity ile tasarlanır.
Solidity ile tasarlanan akıllı sözleşmelerde Reentrancy, Access Control, Overflow and Underflow gibi problemler meydana gelebilmektedir. Bu problemleri ve Clarity & Solidity ile tasarlanan akıllı sözleşmelerin aralarındaki farkları derlediğim “Stacks, Bitcoin Blok Zincirinde DeFi Modeli İnşa Ediyor!” başlıklı makalemi okuyabilirsiniz.
Bu makalede değindiğim konular teknolojik ve teknik bir incelemeden ibarettir. Kesinlikle yatırım tavsiyesi değildir, herkes kendi işlemlerinden sorumludur.